Üreme sağlığı kadın ve erkek herkes için çok önemlidir. İnsanlar genellikle çocuk sahibi olabilecek yaşta iken üreme sağlıklarına önem verirler. Oysa üreme sağlığı her yaşta önemlidir ve her yaşta korunmalıdır. Bebeğin doğmasıyla birlikte üreme sağlığı önemsenmeli ve anne baba tarafından korunmalıdır. Çünkü bu o çocuğun bütün geleceğini belirler.
Üreme sağlığı erkekler için 1. Üreme organlarının eksiksiz olması, 2. Gebeliği sağlayabilecek cinsel ilişkide bulunabilmesi, 3. Sağlıklı çocuklara sahip olabilmesi, 4. Ne zaman ve kaç çocuk sahibi olacağına karar verebilmesi, 5. Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunabilmesi ve tedavi olabilmesi, 6. Yaşlılıkta karşılaştığı üreme organları hastalıklarında tedavi olabilmesidir.
Üreme sağlığı kadınlar için 1. Üreme organlarının eksiksiz olması, 2. Düzenli adet görmesi ve gebe kalabilmesi, 3. Sağlıklı bir gebelik geçirebilmesi ve sağlıklı doğum yapabilmesi, 4. Sağlıklı çocuklar doğurabilmesi, 5. Ne zaman ve kaç çocuk sahibi olacağına karar verebilmesi, 6. Cinsel hayatını ve doğurganlığını zorlama olmadan yaşayabilmesi, 7. Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunabilmesi ve tedavi olabilmesi, 8. Adetten kesildiğinde zarar görmemesi için tedavi olabilmesidir.
ÜREME SAÄžLIÄžI NELERDEN ZARAR GÖRÜR Doğumdan itibaren erkeğin ve kadının üreme sağlığını tehdit eden şeyler vardır. Bunların başında ailelerin dikkatsizlikleri gelir. Bu nedenle üreme sağlığını korumak çok kolaydır. Biraz dikkat yeterlidir.
Erkeklerde üreme sağlığını tehdit eden durumlar 1. Erkek bebekte, doğumdan sonra yumurtaların(testislerin) kontrol edilmesi gereklidir. Bu doktor, hemşire tarafından yapılabileceği gibi evde anne ve baba tarafından da yapılabilir. Eğer yumurtalar karın içinde kalmışsa ve torbalara inmemişse ilerde kısırlık gibi çok önemli bir soruna neden olur. Bu durumda sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Doktor belli bir yaşa kadar(2) beklemeyi uygun görebilir. Bazen bu sürede kendiliğinden yumurtalar torbalara inebilir. Ancak 2 yaşını geçmiş bir erkek çocuğun yumurtaları hala karnın içinde ise mutlaka doktora gösterilmelidir.
2. Sünnet, ülkemizin geleneksel uygulamalarından biridir. Tüm erkek çocuklar belli bir yaşa geldiklerinde sünnet olurlar. Bu işlem çoğu kez uzman olmayan kişilerce de yapılmaktadır. Oysa çocuğumuzun tüm hayatını etkileyecek bir uygulamadır. Hatalı sünnet idrar kanalına ve penise(kamış) zarar verebilir. Bu durumda idrar yapma güçlükleri, idrar yolu hastalıkları, kısırlık hatta iktidarsızlık görülebilir. Bu nedenle sünnet uzman kişilere yaptırılmalı ve temizliğe çok dikkat edilmelidir.
3. Genç bir erkeğin üreme sağlığını tehdit eden şeylerden biri Cinsel yolla bulaşan hastalıklardır. Ergenlikle birlikte cinsel dürtüleri başlayan genç merak edecek ve cinsel ilişkiler kurabilecektir. İşte bu durumda kendini hastalıklara karşı koruyabilmesi çok önemlidir. Fazla kişiyle, paralı seks yapanlarla veya geçmişindeki cinsel yaşamını bilmedikleriyle cinsel ilişki kurmak cinsel yolla bulaşan hastalık alma tehlikesini arttırır. Bu hastalıklar, hem gencin hayatını hem de ilerdeki ailesinin hayatını tehlikeye sokar. Cinsel yolla bulaşan hastalıkların kısırlık, ölüm gibi tehlikeli sonuçları olabilir. Bu hastalıklardan nasıl korunulacağı öğrenmeli ve gerektiğinde tedaviden kaçınmamalıdır.(Bu konudaki ayrıntılı açıklama broşürümüzün "cinsel yolla bulaşan hastalıklar bölümünde vardır.)
4. Yetişkin bir erkekteki üreme sağlığı tehlikelerinden en sık görüleni de prostatın hastalıklarıdır. Prostat önemli bir erkek üreme organıdır. Özellikle 50 yaşından sonra prostatda büyüme, idrar yolunu kapatma, kanser gibi hastalıklar olabilir. Prostat hastalıklarının bir kısmında geri çekme yönteminin uygulanmasının etkisi olduğu düşünülmektedir.
Kadınlarda üreme sağlığını tehdit eden durumlar 1. Bazen aileler ısrarla oğulları olsun ister. İşte bu durumda doğan kız çocukları eğer anne ve baba tarafından yeterli ilgiyi göremezlerse sağlıkları tehlikeye girer. Bu durum üreme sağlığını da etkiler. Beslenmesine önem verilmeyen kız çocukları iyi gelişemez. Hasta olduğunda doktora götürülmeyen, gerekli tedavi yapılmayan kız çocuklarının büyümesi yavaşlar. Büyüme ve gelişme geriliği kız çocuğunun tüm hayatını etkiler. Yaşı ilerleyip evlendiğinde gebeliği ve doğumu zor olur. Bebeğini besleyemez, gebelik ve doğumda hayatını kaybedebilir.
2. Bebekler sağlık kuruluşunda doğarsa ilk muayeneleri doktor veya hemşire tarafından yapılır. Muayene sırasında eğer kalça çıkığı varsa saptanır. Anne babalar da buna dikkat etmelidir. Özellikle kız bebeklerde tedavi edilmeyen kalça çıkığı üreme sağlığını tehdit eder. Tedavi edilmeyen kalça çıkığı kalıcı sakatlığa dönüşebilir ve ilerde normal doğum yapması güçleştirebilir.
3. Kadınlarda üreme sağlığını tehlikeye sokan şeylerden biri de erken gebeliklerdir. Henüz vucudu bir çocuğu besleyebilecek kadar gelişmemiş ya da kendi gelişmesini tamamlamamış genç kızlarda gebelik tehlikelidir. Genç yaşlarda olan gebelikler(18′den küçük yaşlarda); annenin ölüme yol açan kanamalar yapabilir. Ayrıca, annede uzun süren iltihaplanmalara, bebekte zayıf ve erken doğuma, ölü doğuma ve annenin ölümüne yol açabilirler.
4. Sık doğumlar(2 yıldan sık aralıklarla olan gebelikler) ve fazla doğumlar(4′den fazla doğum); annede kanama, iltihaplanma, üreme organlarında yırtıklar, düşükler, kansızlık ve anne ölümlerine neden olur. bebekte düşük kilolu doğum, ölü doğum, erken doğum gibi tehlikelere yol açar.
5. Cinsel yolla bulaşan hastalıklar ,kadında anne ve bebek sağlığını tehdit ederler. Cinsel yolla bulaşan hastalıkların etkisiyle düşükler, ölü doğumlar, üreme organlarında kanserler, kısırlık ve ölüm görülebilir. Bu hastalıkların etkisi kadında erkektekinin iki katıdır. Çünkü hem anneye hem de bebeğe zarar verir. Bu hastalıklardan korunmayı bilmeli zamanında tedavi edilmelidir. Hastalıkların erken farkedilmesi hayat kurtarıcıdır. (Bu konudaki ayrıntılı açıklama broşürümüzün "cinsel yolla bulaşan hastalıklar bölümünde vardır.)
6. Kadınlar bazı ailelerde şiddete maruz kalmaktadır. Bu olay bir toplumsal. Eğer kadın buna karşı kendini koruyamaz, ailesine ya da yasalara sığınamazsa karşılaştığı şiddet sakatlanmalara, düşüklere, ölü doğumlara ve anne ve bebeğin hayatını kaybetmesine yol açabilir.
7. Kadının ve ailenin yaşamındaki en önemli olaylardan biri gebelik ve doğumdur. Gebelik ve doğum tamamen tehlikesiz olaylar değildir. Gebelik, doğum ve lohusalıkta ortaya çıkan sağlık sorunları önemsenmezse anne ve bebek ölümleri olabilir. Gebelik sırasında annenin ve bebeğin sağlıklı olup olmadığının takip edilmesi gerekir. Gebelik takibinde bebeğin gelişmesi, annenin idrarı ve kanı ile tansiyonu izlenir. Böylece gebelik zehirlenmesi gibi olabilecek tehlikeler önceden önlenebilir. Her kadın gebeliği süresince en az altı kez kontrol yaptırılmalı ve doğum, mutlaka bir sağlık kuruluşunda yapılmalıdır.
8. İstenmeyen gebelikler yetişkin kadının hayatında önemli bir sorundur. Şüphesiz doğan her çocuk anne ve babası tarafından çok sevilir. Ancak planlanmamış veya anne sağlığını tehdit eden gebelikler mutsuzluk ve tehlike yaratır. Kadınlar bazen, istenmeyen gebeliklerden kurtulmak için kendikendine düşük yapmaya çalışırlar. Bu ise şiddetli kanamalara, kadının ölümüne, kısırlığa ve üreme organlarında enfeksiyonlara neden olur. Modern gebelikten korunma yöntemlerini kullanmak, istenmeyen gebeliklerden ve sonuçlarından korur. (Bu konudaki ayrıntılı açıklama broşürümüzün "aile planlaması" bölümünde vardır.)
9."Menopoz" kadında 45-55 yaşları arasında görülen adetten kesilme dönemidir. Bu dönemde kadında yumurtlama ve adet durur. Kadınlık hormonları azalır. Menapoz kadının tüm vücudunu etkiler. Kadınlık hormonları azaldığı için, kemiklerde eğrilik, eklem ve kemik ağrıları, boyda kısalma, ciltte kuruma, üreme organlarında kuruluk ve daha kolay iltihaplanmalar, kap ve damar hastalıklarında artış görülebilir. Ayrıca ateş basması, sıkıntı bu dönemin özelliklerindendir. Bu dönem Doktor kontrolünde verilen ilaçlarla rahat geçirilebilir.
Hem kadınlarda hem de erkeklerde üreme sağlığını tehdit eden şeylerin başında bilgisizlik ve kendisiyle ilgilenmeme gelir. Bu nedenle hem kız hem de erkek çocukları okutulmalı ve iş-güç sahibi olmaları için desteklenmelidir. Doğru bilgileri almak ve sağlık hizmeti alabilecek ekonomik güce sahip olmak hem kadının hem de erkeğin üreme sağlığını korumasını sağlar.