Dış gebelik tanım olarak, sperm hücresi ile döllenmiş yumurtanın rahim dışında başka bir dokuya yerleştikten sonra o bölgede gelişmesidir. Dış gebeliğin en çok yerleştiği yer ise bir kadının fallop kanalları veya diğer ismiyle fallop tüpleridir.

Dış gebelik genellikle yumurtanın tüpler aracılığı ile rahime transferi sırasında oluşan bir problemden kaynaklanmaktadır. Kadın her adet döneminde yumurtalıklarından yumurta atar ve bu yumurta spermle karşılaşırsa birleşir ve tüpler aracılığı ile rahime doğru ilerler. Bu nedenle tüm gebelikler tüplerde başlar, ancak belli bir süre sonunda (6-7 günde) cenin bir yandan bölünerek diğer yandan tüplerin fizyolojik kasılma hareketleri ile rahim içine doğru yolculuğunu tamamlar ve oraya yuvalanır. Bu şekilde rahim içinde bir gebelik başlamış olur.

Tüp içerisindeki kanalda oluşan herhangi bir yapışıklığa bağlı mekanik bir problem veya tüplerinin fizyolojik olarak daha az hareketlerine bağlı bir durum varsa yumurtanın rahime doğru ilerlemesi engellenmektedir. Tüplerdeki mekanik darlıklar, erkekten gelen spermin geçişine izin verirken yumurtanın geçişini engeller. Böylelikle tüpte döllenen yumurta rahime doğru ilerleyemez ve darlık bölgesine yerleşerek tüplerde büyümeye başlar

DIŞ GEBELİK NEDENLERİ

Geçirilmiş Salpenjitis (Tüplerin iltihabı)

Dış gebelik geçiren kadınların %50'sinden fazlasının nedeni "salpenjit" yani tüplerin enfeksiyonudur. Salpenjit tek taraflı olabileceği gibi iki taraflıda olabilir. Salpenjit sıklıkla cinsel yolla bulaşan bazı mikroorganizmaların tüplerde yaptığı enfeksiyondur. Bu enfeksiyon, çok ince olan tüp içi kanalları tam veya kısmi olarak tıkayıp, tüp içersindeki hassas mukozada mikroskopik boyutta zedelenmelere neden olur.

Cinsel yolla bulaştan koruyan kombine doğum kontrol hapları, prezervatif ile normal bakır spiraller dış gebelik görülme olasılığını azaltır. Ancak spiralle bir gebelik oluşması halinde, bunun dış gebelik olma şansı normale göre oldukça fazladır. Hastalık tüpleri tam olarak tıkarsa gebelik hiç oluşmaz ve durumda kısırlık oluşur. Eğer tüp kısmi olarak tıkanmışsa veya mukozada mikroskopik zedelenme varsa da dış gebelik oluşabilir.

Doğuştan Tüp Anormallikleri

Kadının tüpleri yapısal olarak yumurta geçişinin mümkün olamayacağı kadar dar yapıda olabilir.

Tüplerin Etrafındaki Yapışıklıklar

Geçirilmiş salpenjitis, tüp etrafında yapışıklığa neden olabilir. Ayrıca apandisit, yumurtalık kisti operasyonları veya barsak operasyonları gibi alt karın bölgesine yapılan ameliyatlar sonrasında gelişen karın içi yapışıklılar tüplerin serbestçe hareket etmesini engelleyerek dış gebeliğe neden olabilir. Yine Endometriozis adı verilen bir hastalıkta da tubal yapışıllıklara bağlı olarak dış gebelik riskleri artmaktadır.

Doğum Kontrol Yöntemi Başarısızlığı

Tüp bağlanması sonrası veya rahim içi araç kullanırken gebe kalınması halinde bu gebeliğin dış gebelik olması olasılığı biraz daha fazladır. Ayrıca yalnızca progesteron içeren doğum kontrol hapları, progesteronlu spiraller veya progesteronlu cilt altı implantları da dış gebelik riskini bir miktar arttırırlar. Progesteron hormonu, tüplerin hareketliliğinde azalmaya neden olarak dış gebelik şansını arttırır.

Kısırlık tedavileri

Kısırlığın bizzat tüplerdeki hasardan kaynaklanıyor olması, kısırlık tedavisi amacı ile yapılan girişimler ve ilaç tedavileri dış gebelik riskini bir miktar arttırır. Tüp bebek işlemleri, aşılama ve  yumurtlama tedavileri bunlar arasındadır.

Dış gebelik toplumda yaklaşık 40-100 gebelikte bir görülmektedir. Son yıllarda dış gebelik vakalarında bir artış söz konusudur. Bunun sebebi eskiye oranla cinsel yolla bulaşan hastalık oranının artmış olması ve erken tanı yöntemlerindeki teknolojik gelişmedir.

DIŞ GEBELİK BELİRTİLERİ

Dış gebeliğin henüz tüpte hasara yol açmadığı, karın içine kanamanın olmadığı erken dönemdeki yakınmalar çok belirgin değildir. Hiç bir yakınma da olmayabilir. Bununla birlikte alt karın bölgesinde ağrı, kasıkta tek taraflı ağrı, bir adet rötarı sonrasında lekelenme tarzındaki vaginal kanamalar, göğüslerde hassasiyet ve bulantı hissi sıklıkla rastlanılan şikayetlerdir.

Dış gebelik tanısı konamadan, karın içine kanama başlamışsa bu bulgulara ilaveten; alt karın bölgesinde ani ve şiddetli bazen omuza vuran bir ağrı ile tansiyon düşmesine bağlı baygınlık hissi ortaya çıkar. Dış gebelik en sıklıkla düşükler (abortus) ile karışmaktadır. Çünkü abortuslarda da adet gecikmesi sonrasında kasıklarda ağrı ve kanama şikayetleri bulunmaktadır. Ayırıcı tanıda akut apandisit, over torsiyonu ve bir takım barsak hastalıkları gibi durumlar da düşünülmelidir.

DIŞ GEBELİKTE TEDAVİ YÖNTEMLERİ

Tedavide izlenecek yol hastalığın tanı anındaki durumu ile ilgilidir. Eğer tüp hasar görmeden ve iç kanama meydana gelmeden tanı konulmuşsa ve erken dönemde ise hasta ameliyat edilmeden ilaç tedavisi denenebilir. Son yıllarda kullanılmaya başlanan ilaç tedavileri ile hastaya verilen ilaçlar tüpe yerleşmiş gebelik ürününün kanamaya yol açmadan sonlanmasını sağlamaktadır.  www.kadincazayiflama.com

İlaç tedavisinde hastalar her an gelişebilecek iç kanama açısından sıkı bir takibe alınır. Seri olarak kan tahlilleri ile β-hCG (Beta HCG) ölçümleri yapılır. Takipte β-hCG testi düşüşü beklendiği şekilde gerçekleşmezse ikinci kür methotrexate veya ameliyat düşünülebilir. İlaç tedavisi dışında, son yıllarda vajinal yoldan dış gebelik materyalinin aspirasyonu veya gebelik kesesine toksik madde enjeksiyonu ile de tedavi mümkün olabilmektedir. Son çalışmalarda; sonraki gebelik açısından tedavi metotlarının birbirine üstünlüğü olmadığı da bildirilmektedir.

Hastada iç kanama başlamışsa durum acildir ve ilk önce kanama şoku ile mücadele edilir. Hastaya damar yolu ile sıvı tedavisi ve kan verilerek, acil olarak ameliyata alınır. Ameliyat açık karın ameliyatı olabileceği gibi laparoskopik olarak da yapılabilir. Operasyonda gebelik materyali tüpten alınır, kanamalar durdurulur. Bazen tüpün tümden alınması gerekebilir. Laparoskopik cerrahi teknikle ise mikrocerrahi prensipleri uygulanarak tüpteki hasar giderilmeye çalışılır. Hiç doğurmamışlarda ve acil ameliyat gerekmeyenlerde laparoskopik yaklaşım tercih edilir. Erken tanı konmuş hastalarda tedavi sonuçlarının daha yüz güldürücü olması nedeni ile her zaman için gebeliğin erken döneminde doktora başvurarak gebeliğin rahim içinde olup olmadığının tespit edilmesi önemlidir.