20-30 m yüksekliğinde, kabuğu kaygan, beyaz, dalı yayılarak yetişen ağaçtır. Yaprakları sıra yapraklı, uzun, saplı, üçgen şeklinde, geniş, uçludur. Taze yaprakları yapışkan olur.



Çiçekleri sarı renkli, sarkan küpe şeklinde, meyvesi yassı cevizgildir. Nisan-Mayıs aylarında çiçek açar. Kırgızistan'ın karışık ormanıarında yetişir. Yaprakları, tomurcukları, kabuğu, reçinesi, şırası, ak ağaçta yetişen mantar çeşidi çaga (chaga betula) toplanır.

KİMYASAL TERKİBİ: Ak ağacın tomurcuklarında %4-6 eter yağı, betulin triterpni, seskvetirpen, saponin sarı boyası vardır. Yaprağında saponinler (%3), boyar maddeler (%5-6), şeker (%8-9), eter yağı (%0.5), nikotin asidi vardı.r. Kabuğunda ise, % 10-14 betulin, fitosterin, saponinler, reçine asitleri bulunur. Ak ağaç reçinesi, taze budakları ile kabuğundan kuru damıtma yolu ile elde edilir.
Etkisi: İdrar söktürücü, safra söktürücü, gaz söktürücü özelliğe sahiptir. Tomurcuk ve yapraklarının infusyonu idrar kesesi iltihabında, idrar yollarında oluşan taşlarda, müzmin böbrek iltihabında, cilt hastalıklarında kullanılır. Taze yapraklarından demlenen çayın kalp çalışmasının zayıflamasından ortaya çıkan gut hastalığında içilmesi iyidir. Yapraklarının ekstresi idrar söktürücü olmasının yanı sıra organizmadan sodyum ile kloru çıkartır. Yaprağında reçine maddeleri ile flavonoitler çok sayıda bulunduğundan dolayı tedavide neticesi olumludur. Yapraklarında flavonoitlerin dışında potasyum çok sayıda bulunur, onlar flavonoitlerin etkisini arttırır. Kaynatılmış tohumlarının idrar söktürücü etkisi vardır. Bağırsak krampıyla oluşan karın ağrısında, kasılan bağırsak kaslarını gevşetir.
Halk hekimliğinde, ak ağaç tomurcuklarının alkollü tentürü gastritte, mide ile on iki parmak bağırsağının yara (ülser) hastalığında, safra,
idrar yolu taşlarının oluşmasında, bronşitte, ishalde, eklem ağrılarında, asalak hastalıklarında, çeşitli cilt hastalıklarında yaygın kullanılır.

Tomurcukların tentürü, kas iltihabında, cilt yırtılmasında, yaralarda uygulanabilir.

Metabolizmayı düzenlemek için ak ağacın tomurcuklarından 50"gr. alınır, üzerine 500 ml, %40 etil alkolü eklenir, 10 gün karanlık yerde bekletilir. Süzülerek alındıktan sonra elde edilen tentürden, günde 3 kez, yemekten 15-20 dakika önce, 1 yemek kaşığı içilir.

Ak ağacın yüzeyinden reçine alınarak, ondan %10-30 ilaç yağı yapılır. Egzama, vb. cilt hastalıklarında kullanılabilir.

Ak ağacın şırasında %2 şeker, kalsiyum, magnezyum, demir, boyar maddeler, elma asidi, aroma tik maddeler bulunur. Her gün 3, kez 1 bardak alınırsa, kan temizlenir. Dolayısıyla ak ağaç şırası, cilt hastalıklarında, boğaz iltihabında, tüberkülozda ilaç olarak tavsiye edilir.

Halk arasında, ak ağaçta yetişen mantar "çaga" yaygındır.

Ak ağaç kabuğunun üzerinde 50 cm çapında yetişen çaga, 6-7 cm'lere bölünerek kurutulur.Çaganın tadı acı, kokusuzdur. Kuru mekanda muhafaza edilir. Çaga infusyonu, zararlı şişliklerin tedavisinde kullanılır. 0,24 saat içinde, 3 bardağa bölünerek içilir. Bunların dışında, halk hekimliğinde çaganın tentürü, mide, karaciğer, dalak iltihabında kullanılır. Halk hekimliğinde, ak ağaç kuru ve soğuk sayılır.

Ekleyen: AyRaNAKILLI