Öncelikle, tabiat eczahanesinden şifa kaynağı olarak bize sunulmuş olan bitkilerden biri olan ısırgan otunu tanımaya çalışacağız.



ISIRGAN OTU:Isırgan otu, kara kavuk, hatmi, çörekotu ve karahindibayı herkes bilir; ancak pek çok insan dünyanın birçok yerinde bulunan bu çeşit bitkilerin tıbbî ilâç olarak kullanıldığının farkında değildir.

Nerede yetişir?
En Hangi durumlarda tesirlidir?
Her iki ısırgan otu çeşidinin birçok şifalı yönü olduğu söylenir, şimdiye kadar kesin olarak teyit edileni ise idrar söktürücü özelliğidir. Bundan başka ısırgan otu:
- Kanı temizler.
- Metabolizmayı uyarır.
- Def'i haceti kolaylaştırır.
- Gut ve romatizma hastalıklarında rahatlık sağlar.
- İdrar yolları ve böbrek iltihap ve rahatsızlıklarında tedaviyi destekleyici tesir gösterir.
- Karaciğer, safra kesesi ve dalağa iyi gelir.
- Bayanların şiddetli âdet kanamalarında, kanın normal akışını sağlar.
Çevreci çiftçiler, ısırgan otu gübresine umut bağlamaktalar. Hayvan besicileri; at, kümes hayvanları ve sığıra besleyici yem olarak kurutulmuş ısırgan otu verirler. Özellikle bu durumda sığırın daha fazla süt vermesi beklenir. Avrupalı pamukla tanışmadan önce ısırgan otu sapının liflerinden bir çeşit bez imal ediyordu. Ayrıca birçok kelebeğin tırtıllarının ısırgan otu yemeden hayatta kalmaları mümkün değildir. Şayet ısırgan otu ararken bir dizi tırtılla karşılaşırsanız, meydanı onlara bırakınız. Isırgan otunu başka yerde bol miktarda bulabilirsiniz.

Nasıl işlenir?
Bitkinin herşeyi kullanılabilir. En iyi toplama zamanı, çiçekleri açmadan önceki dönem yani ilkbahardır. Trafiğin yoğun olduğu cadde ve zehirleme ile haşere mücadelesi yapılan yerlerden toplanmamalıdır. Toplarken eldiven giyilmelidir. Isırgan otu taze olmalı ve bol miktarda toplanmalıdır. Özellikle taze filizleri, sebze yemeği için elverişlidir.

Isırgan otu çayı
Çay için ise; 10-15 santimetre büyüklüğünde ısırgan otu saplarını iple bağlayınız. Bu bağları gölgeye asarak kurumaya bırakınız. Ne zaman ısırgan otu yaprakları çıtır çıtır kurursa, o zaman yaprakları sapından ayırınız. Kurumuş halde ısırgan otu artık dalamaz. Bu şifalı bitki, cam kavanozda ışıktan uzak muhafaza edilmelidir.

2-3 çay kaşığı kurutulmuş ısırgan otunu bir bardak (150 ml) suyla kaynatıp 10 dakika bekletiniz, daha sonra süzünüz. Tedavi maksadıyla günde iki-üç bardak olmak üzere, iki-üç hafta ısırgan otu çayı içiniz.

Taze yapraklardan yapılan çay: ¾ litre suya 40 gram ısırgan otunu yapraklarıyla kaynatıp, 15 dakika bekletiniz (bir günlük doz). Kalb ve böbrek fonksiyonlarının yetersizliği sonucu oluşan su birikimi (ödem) durumunda bu çay içilmemelidir. Şüpheli durumlarda hekiminize baş vurunuz. Sebze olarak ısırgan otu
Yaklaşık 800 gram taze filiz ve yaprakları dört kişilik yemek için yeterlidir. Evvelâ iyice yıkanarak, içinde bol su bulunan büyük bir kapta biraz haşlanmalıdır. Kaynamış suyu dökünüz ve ısırgan otunu soğumaya bırakınız. Daha sonra yaş yaprakları sucuk biçiminde yuvarlayınız ve şerit halinde kesiniz. İçinde, ince kıyılmış soğan veya iki-üç diş sarımsak bulunan zeytinyağında; hafif ateşte kavurunuz. İsteğe göre tuz, karabiber ve baharat ilâve edilebilir.

ÇAYIR PAPATYASI Çayır papatyası henüz Orta Çağ'da yara iyileştirici ve kan temizleyici olarak bilinmekteydi. Günümüzde de rağbet görmektedir.

Nerede yetişir?
Çayır papatyası (Bellis perennis) Avrupa, Asya, Kuzey Amerika ve Yeni Zelanda'da oldukça yaygındır. Kazlar tarafından rağbet gören bu bitki, ki Alman dilinde bu hayvanın ismiyle birlikte, "Kaz Çiçeği" diye anılmaktadır. Balçıklı zemin, çayır, çimenlik yol ve yol kenarlarında sıkça rastlanmaktadır. Yıl boyu yeşil kalan oval biçimdeki yaprakları, bitkinin toprağa yakın kısmında bir rozet şeklini andırır. Mart ayından kasım ayına kadar küçük çiçekleri görülebilir. Dil biçimindeki parlak yaprakları beyaz-kırmızı renkte, göbeği yumurta sarısı renktedir.

Ne zaman iyi gelir?
Bugün tıp bilimi bitkinin şifa kaynağının temelini oluşturan maddeleri keşfetmiştir. Saponin, tanen, organik asitler, müsilaj, uçucu yağlar, şeker, inulin ve acı maddeler, bitkide bulunan önemli bileşiklerdir. En etkili maddelerden biri saponindir. Bu sayede bitki, balgam ve idrar söktürücü, iltihap giderici ve bez salgısını kolaylaştırıcı özelliğe sahiptir. Acı maddeler, mide üsaresi üretimini başlatır ve hazmı kolaylaştırır. Tanen maddesi damarları daraltır ve iltihabı giderir. Bitki haşlanırken oluşan müsilaj maddesi zar üzerini ince bir film gibi kaplar ve iltihabı yavaş yavaş iyileştirir. Çayır papatyası özü, egzamayı da durdurabilir. İlkbahar küründe, salata ve sebze olarak taze yaprakları metabolizmayı uyarıcı tesir gösterir. Halk arasında bu küçük bitki aşağıdaki hastalıklarda kullanılır:
- Solunum yolları yetmezliğinde.
- Mide-bağırsak inmesi spazmlarında.
- Bağırsak tembelliğinde.
- Gut ve romatizmada.
- Böbrek-mesane rahatsızlığında.
- Sivilce, egzama ve iltihaplı yaralarda.
Ancak ağır rahatsızlıklarda her zaman hekime başvurmalısınız.

Nasıl toplanır?
Çayır papatyası, şubat ayından aralık ayına kadar toplanabilir. İster taze isterse kurutulmuş olarak bitkinin bütününü kullanabilirsiniz. Kurutmak maksadıyla bitkinin kısımlarını bir ile üç hafta arasında havadar ve gölge bir yerde bırakınız. Bu esnada bitkinin küflenmemesine dikkat ediniz; aksi taktirde bitki çürür. Son olarak koyu renk bir kaba koyup ışıktan koruyarak, serin yerde muhafaza ediniz.

Çayır papatyası çayı
İki çay kaşığı çayır papatyası çiçek ve yapraklarını; çeyrek litre suyla kaynatıp 10 dakika, uçucu yağların buharlaşmaması için kapalı olarak bekletiniz, daha sonra süzünüz. Günde iki bardak içiniz. Her şifalı bitki çayında olduğu gibi, çayır papatyası çayı da art arda 14 günden fazla bir süre kullanılmamalıdır. İki haftalık bir aradan sonra bu çay tedavisini tekrarlayabilirsiniz.

Harici kullanım: Haşlanmış çayır papatyası harici olarak da kullanılabilir. Önce yüzen bitki parçalarını kâğıt filtre ile süzünüz. Daha sonra temiz bir havluya bu haşlanmış bitkiyi koyup yaranın üzerine pansuman ediniz. Hastalıklı ciltlere bu haşlanmış bitki sürülmeli ve cilt temizlenmelidir.

Çayır papatyası salatası
İlkbaharda taze yaprakları koparılıp, arzu edilirse taze ısırgan otu yaprakları ile karıştırılmak suretiyle, salata hazırlanabilir.

İsmail DENİZ | sizinti.com.tr