Bölgelerdeki farklı iklim ve toprak yapısıyla değişik türlerde meyvelerin üretilebildiği Türkiye'de birçok meyve, üretildiği yörenin adıyla anılıyor.



Türkiye'de son yıllarda, özellikle modern üretim koşullarının artmasıyla birlikte meyvecilik de tarım sektöründe yıldızı parlayan üretim dalı oldu. Yetiştirildiği bölgenin yalnızca ekonomisinde değil, tanıtımında da önemli rol oynayan meyve, artan ihraç ürünleri arasında da önemli paya sahip. Yurdun değişik yörelerinde üretilen aynı meyvenin iklim, toprak yapısı ve üretim şekli nedeniyle farklı tat ve aroma barındırması, meyveyi, yetiştirildiği ilin birer simgesi haline de getirdi. Karpuz denince Adana ve Diyarbakır, kayısı denince Malatya, fıstık denince Şanlıurfa ve Gaziantep'in akla gelmesi, meyvenin bu özelliğine verilebilecek örneklerden yalnızca birkaçı...

KAYSERİ'DE 38 FARKLI ADLA ÜZÜM YETİŞTİRİLİYOR

Kayseri'nin İncesu ilçesi ile Erkilet beldesinde üretilen üzümler; özellikle pekmez, pestil ve cevizli sucuk üretiminde kullanılıyor.

İncesu ilçesi ve Erkilet beldesinde; Aküzüm, Alfanso, Beyazbüzsan, Beyaz Zümrüt,Beyazbuludu, Boğazkere, Çavuş, Dilberdudağı, Dökülgen, Gariname, Goşafi, Göğdecik, Gökbuludu, Gülüzümü, Hacıoğlu,İldeş, Dirmit, İldeş, Kabuğukalın, Karalık, Keçimemesi, Dadınparmağı, Karaevrek, Kareserkarası, Keşmirüzümü, Kızlartahtası,Kokulugöğcek, Kütküt, Lokman, Mayahoşu, Miskaraburcu, Osmanbey, Öküzgözü, Razaki, Seyilbeyazı, Şireder, Tarsusbeyazı ve Kırmızışam adlarıyla değişik aroma ve lezzetlerde üzümler üretiliyor.

Kayseri'de bağ bozumundan sonra ''Hevenk'' adı verilen kalın kabuklu üzümler, kışın tüketilmesi için çalılara takılarak serin yerlerde saklanıyor. Ezilerek şıra haline getirilen üzümlerden ise pekmez yapılıyor.

Kayseri'nin elma üretimi ile tanınan Yahyalı ilçesinde de 2800 dekar alanda yaklaşık 630 bin elma ağacı bulunuyor.

NEVŞEHİR'DE SİRKE, ŞARAP, RAKI İÇİN ÜZÜM ÜRETİMİ

Nevşehir'de 22 bin 800 hektar alanda üzüm üretimi yapılıyor. Bu alanın yüzde 15'inde sofralık ve kurutmalık için, yüzde 85'inde ise sirke, şarap, rakı ve üzüm suyu için üretim yapılıyor.

Bölgede üretilen üzümler rakı, şarap, sirke ve üzüm suyu için 6 ayrı fabrika tarafından satın alınıyor. Bölgede üzüm üreten yaklaşık 14 bin çiftçi bulunuyor.

Nevşehir'in Ürgüp ve Avanos ilçelerinde üretilen dirmit üzümleri, erken olgunlaşması ve tatlı olması nedeniyle ilgi görüyor. Ayrıca dirmit üzümleri kurutularak da pazarlanıyor. Şarap üretimi için de bazı bağlarda Kalecik Karası ile ile diğer yabancı kökenli şaraplık üzüm üretimi de yapılıyor.

KAMAN CEVİZİ

Kırşehir'in Kaman ilçesinde 5 ayrı türde yılda yaklaşık 800 ile bin ton ceviz üretiliyor. Kaman cevizi dünya çapında bir üne sahip. Yapılan araştırmalarla Kaman cevizinin kalitesi daha da artırılmaya çalışılıyor. Bu çalışmalarla Kaman 1, Kaman 2, Kaman 3, Kaman 4, Kaman 5 olarak isimlendirilen farklı kalite ve tatlarda ceviz üretildi.

EN ÇOK ELMA AĞACI NİĞDE'DE...

Niğde'de elma ve kiraz üretimi ön plana çıkıyor. Elma ağacı sayısı bakımından Türkiye'de birinci sırada yer alan Niğde, üretim bakımından üçüncü sırada bulunuyor.

Son verilere göre 4 milyon 344 bin 214 elma ağacından yılda 350 bin ton elma üretimi yapılıyor. Mevcut ağaçların büyük bir kısmının ekonomik ömrünü doldurduğundan ürün verimleri ve kalitelerinin düşük olması çiftçilerin bu üründen yeteri derecede gelir elde etmesini engelliyor. Iskarta olarak adlandırılan ''ikinci kalite'' elmalar Niğde'deki meyve suyu fabrikasında işlenerek değerlendiriliyor.

Niğde'de, kiraz üretiminde yoğunluk Ulukışla ilçesinde bulunuyor. Ulukışla'da 38 köy ve beldede 11 bin 450 dekar alanda yılda 4105 ton kiraz üretiliyor. Kirazların tamamı Avrupa ülkelerine ihraç ediliyor.

250 YILLIK DUT AĞACI

Elazığ'da genellikle üzüm, dut ve çilek üretimi yapılıyor. İlin en ücra köyünde bile dut ağacı bulunabiliyor. Hal köyünde 200-25O yıllık tarihi eser niteliğinde dut ağacı bulunuyor. Toplanan dutlar genellikle evlerde pekmez ve pestil yapımında kullanılıyor. Malatya'da piyasaya sürülen kayısının yüzde 10'u da Baskil ilçesinde yetiştiriliyor.

ÖKÜZGÖZÜ ÜZÜMÜ PATENT ALDI

Elazığ, Ege Bölgesi'nden sonra ''Anadolu'nun üzüm ambarı'' olarak biliniyor. Sadece Elazığ ve çevresinde istenilen özellikte yetişen ''Öküzgözü'' üzüm çeşidi, ''coğrafi işaret belgesi'' aldı. Özellikle şarapçılık sektöründe bir marka olan Öküzgözü, böylece bölgesel bir üne de sahip oldu.

Üreticiler, Elazığ'a özgü Öküzgözü, Boğazkere, Köhni ve Kösetevek üzüm çeşitlerinden üretilecek şarapla dünya piyasasında yer almayı hedefliyor.

KOCAELİ'NİN "EŞME AYVASI"

Kocaeli'nin doğusunda bulunan Eşme beldesinde üretilen Eşme ayvası gerek yurt içinde gerek yurt dışında aranan meyve türü.

Limon ayvası olarak da bilinen Eşme ayvası meyveleri yuvarlak, sap tarafına doğru uzunca, kabuk limon sarısı renkte. Meyve eti sarımtırak, gevrek, bol sulu ve mayhoş.

Ayvanın, ishal ve dizanteriyi kestiği, mide ve bağırsakları kuvvetlendirdiği, ince bağırsak iltihabını giderdiği kanı temizlediği ve kalp çarpıntısını dindirdiği biliniyor.

ERZURUM'DA ELMA ÜRETİMİ

Erzurum'da elma üretimi özellikle Karadeniz Bölgesi'ne yakın olan İspir, Tortum ve Uzundere ilçelerinde yapılıyor.

İlde hayvancılık faaliyetlerinin yaygın olması nedeniyle halk daha çok tahıl ürünleri ve kaba yem yetiştiriciliğine önem veriyor. Erzurum'da elmanın yanı sıra 3 bin 993 dekarlık alanda yıllık 3 bin 146 ton ceviz, bin 679 dekarlık alanda yıllık 2 bin 330 ton dut üretiliyor.

KARS'TA ''KAYISI'' ŞENLİKLERİ

Kars'ın Kağızman ilçesinde üretilen kayısı İstanbul, Ankara, Bursa, Trabzon gibi illere pazarlanıyor. İl genelinde kayısının yıllık üretim miktarı 10-12 bin ton arasında değişiyor.

Bazı üreticiler tarafından kurutularak da satılan, selüloz yönünden zengin olan kayısı, sağlıklı beslenmede önemli bir yere sahip. Kayısı üretimi ile öne çıkan Kağızman'da 1968 yılından beri kayısı şenlikleri düzenleniyor.

MUŞ'TA MEYVE ÜRETİMİ ARTIYOR

Muş'ta meyveciliğin geliştiği özellikle Hasköy, Varto ve Korkut ilçelerinde genellikle elma ve armut yetiştiriliyor. İlde bunun yanında kayısı, kiraz, erik ve vişne de üretiliyor.

TUNCELİ'DE ÜZÜM YETİŞTİREN AİLE SAYISI ARTTI

Tunceli'de üzüm, yetiştirilen meyveler arasında ilk sırada yer alıyor. İl genelinde son 5 yılda yapılan destekleme çalışmaları ve projelerle üzüm yetiştiren aile sayısı da arttı. Üzümün yıllık üretim miktarı 2 bin 750 ton civarında.

İlin ekonomisine yaklaşık 300 bin YTL gelir sağlayan üzüm üretiminin artırılması için çalışmalar sürüyor.

ERZİNCAN'DA PATENTLİ ÜZÜM

Erzincan üzümü, üretildiği bölgeyle tanınan meyvelerden biri. Türkiye geneline pazarlanan üzüm, ''Erzincan üzümü'' ya da ''Cimin üzümü'' olarak biliniyor. İl genelinde 8 bin 640 dekar alanda yılda ortalama 5 bin 626 ton üzüm elde ediliyor.

Erzincan üzümü özellikle Üzümlü ilçesinde üretiliyor. İlçe, adını üzümün bolca yetiştirilmesinden almış. Üzüm festivalinin de düzenlendiği ilçede, Üzümlü Belediyesi tarafından ilçede yetiştirilen üzüm için patent de alındı. Erzincan'da üzümün yanı sıra elma da yetiştiriliyor.

BİNGÖL'DE KARPUZ, CEVİZ VE ELMA ÜRETİMİ

Bingöl'de genellikle elma, ceviz ve karpuz üretiliyor. İlde starking, Amasya başta olmak üzere çeşitli türlerde yaklaşık 107 bin elma ağacı bulunuyor. Toplam 637 hektar alandan oluşan elma bahçelerinde yıllık ortalama 5 bin ton üretim yapılıyor.

Bingöl merkez ile merkez köylerinde üretimi yapılan karpuz, Diyarbakır ve Çukurova'da sezonun kapanmasıyla çıkıyor. Bu nedenle il dışına da pazarlanabiliyor. Adaklı ve Yedisu ilçelerinde de ceviz üretiliyor.

DOĞU'NUN ÇUKUROVASI

Doğu Anadolu Bölgesi'nin ''Çukurovası'' olarak nitelendirilen Iğdır'da en fazla kayısı ve elma üretimi yapılıyor. İl genelinde 9 bin 418 dekar alanda üretimi yapılan kayısıdan bu yıl 15 bin 526 ton ürün elde edildi. Iğdır'da her yıl kayısı festivali de düzenleniyor.

Kentte, kayısı üretiminde çiftçilerin bilinçlendirilmesine ve ürünün ihraç edilmesine yönelik çalışmalar yapılıyor. İldeki elma ağaçlarından da yıllık 36 bin 450 ton ürün elde ediliyor.

SAKARYA'DA MEYVECİLİK

Sakarya'da meyve üretiminde ön plana çıkan ürünler arasında ayva, şeftali, kiraz, elma ve üzüm yer alıyor. Sakarya'nın Geyve, Pamukova, ilçelerinde ağırlıklı olarak ayva, kiraz, şeftali üzüm ve elma, diğer ilçelerde ise fındık üretimi yapılıyor.

Ayva, şeftali, üzüm, kiraz ve elma, ağırlıklı olarak Geyve ve Pamukova'da üretilirken, fındık üretimi ise Kocaali, Karasu, Akyazı, Hendek ve Kaynarca ilçelerinde yayılmış durumda.

İlde toplam tarım alanlarının yüzde 28'ini kaplayan fındık üretimi ise tarım gelirinin yüzde 23'ünü oluşturuyor. 686 bin 600 hektar fındık alanında üretilen, il ekonomisinde önemli bir yer tutan 84 bin 725 ton fındığın, geçen yıl ki fiyatlarla ekonomik değeri yaklaşık 360 milyon YTL olarak hesaplanıyor. Bu miktar aynı zamanda meyvecilikten elde edilen gelirin yaklaşık yüzde 65'ine denk geliyor.

Sabah Gazetesi